Tijdens sjabbat in Jeruzalem? hier moet je rekening mee houden

Elke vrijdagmiddag tot zaterdagavond is het sjabbat, oftewel, de belangrijkste rustdag in het Jodendom. Je kunt het enigszins vergelijken met onze zondag, alleen leven ze in Jeruzalem deze regels een stukje strikter na. Dit betekent dat de winkels en restaurants gesloten blijven, er geen auto gereden wordt, het openbaar vervoer dus ook stil ligt en dat er geen elektriciteit te pas komt aan het koken. Ik was tijdens sjabbat in Jeruzalem en ik had van tevoren best wel wat vragen over deze bijzondere dag. Ga jij binnenkort ook tijdens sjabbat naar Jeruzalem, of een andere plek in Israël, dan geef ik je graag tips!

Het is goed om te weten dat sjabbat elke week op een ander tijdstip begint en eindigt. Deze begint namelijk een paar minuten voor zonsondergang op vrijdag en duurt tot ongeveer een uur na zonsondergang op zaterdag. In de praktijk merk je dat veel winkels al eerder dicht gaan. Op vrijdagmiddag was het om een uur of 2 echt nog een gekkenhuis in het moderne centrum van de stad. Drie uur later was zo goed als alles wel gesloten. 

Tips voor (uit) eten tijdens sjabbat in Jeruzalem

Voordat ik naar Jeruzalem ging was ik best wel een beetje nerveus over het eten. Ik las online dat er veel restaurants dicht zouden zijn en kon moeilijk inschatten hoe laat alles zou sluiten. Achteraf gezien bleek het reuze mee te vallen en konden we ook tijdens sjabbat in Jeruzalem prima eten.

Huur een appartement met eigen keuken

Ik huurde voor de zekerheid een appartement met eigen keuken. Nu is dat sowieso een goed idee als je wat geld wilt besparen, aangezien uit eten gaan geen goedkope aangelegenheid is in heel Israël. Maar zo heb je in ieder geval de mogelijkheid om zelf te koken, mocht je geen zin of tijd hebben om op zoek te gaan naar iets wat open is.

Sla lekkernijen in op de Mahane Yehuda Market

De Mahane Yehuda Market is een begrip in Jeruzalem en op vrijdagmiddag is het er één groot gekkenhuis. Het lijkt wel of heel de stad hier zijn inkopen voor sjabbat wil doen. Juist dat maakt Mahane Yehuda op vrijdag zo leuk wat mij betreft. Als je ’s avonds tijdens sjabbat niet uit eten wilt gaan, raad ik je aan om hier alvast te genieten van een uitgebreide lunch. Koop verder wat olijven, baklava en ander lekkers en ik weet zeker dat je de avond prima door komt.

Tip: de vegetarische wraps bij Jahnun Bar zijn geweldig lekker. Er staat een lange rij voor de deur, maar laat je daar niet door afschrikken. Het tempo ligt hoog en je bent zo aan de beurt.

Ontbijt bij Etz Cafe

Voor het ontbijt tijdens sjabbat is Etz Cafe absoluut een aanrader. Deze zaak heeft een fijn terras en de menukaart bestaat uit een mix van westerse en Israelische gerechten. De porties zijn enorm dus je legt hier zeker een goede bodem voor een dag in de stad.

Etz Cafe, Yanai St 3, Jeruzalem

Drink een borrel op het dakterras van Mamilla Hotel

Er zijn maar weinig zaken waar je terecht kunt voor een goed uitzicht over de stad. Mamilla Hotel is een geweldige optie voor een drankje tegen zonsondergang. Vanaf hier heb je namelijk uitzicht op de buitenkant van de Klaagmuur en zie je dus een deel van de oude binnenstad. Net als overal in Israel is de drank hier aan de prijs, maar met dit uitzicht erbij is het het wat mij betreft helemaal waard. Je kunt hier trouwens ook dineren tijdens sjabbat, alleen staan er dan wel enkel koude gerechten op het menu.

Mamilla Hotel, Shlomo ha-Melekh St 11, Jeruzalem

Dineer bij Pergamon

Ik koos ervoor om tijdens sjabbat te dineren bij Pergamon, een volledig vegetarisch restaurant buiten het oude centrum. Een goede keuze, want de gerechten waren stuk voor stuk heerlijk. Tip: kies voor een proeverij van 3 of 5 voorgerechten om te delen om zo veel mogelijk te kunnen proeven. De huisgemaakt gnocchi en de gepofte zoete aardappel zijn dikke aanraders. Zorg er wel voor dat je een tafeltje reserveert. Dit restaurant is ontzettend populair tijdens sjabbat en toen wij er zaten werden er constant mensen weggestuurd omdat ze geen plek meer hadden.

Pergamon, Heleni ha-Malka St 7, Jeruzalem

Vervoer tijdens sjabbat in Jeruzalem

Tijdens sjabbat ligt het openbaar vervoer in Jeruzalem (en in andere Israëlische steden) helemaal stil. Dit betekent dat de bus en de trein geen optie zijn. Zelf reisde ik op vrijdag aan het eind van de ochtend per bus van Tel Aviv naar Jeruzalem en dit ging prima, zolang je er maar rekening mee houd dat er eind van de middag niks meer rijdt. Mensen rijden trouwens ook niet in hun eigen auto, wat op sommige plekken voor bijzonder lege straten zorgt. Een apart beeld!

Sherut taxi

Wil je grotere afstanden afleggen, dan is de Sherut of een gewone taxi je beste optie. Sheruts zijn minibusjes die worden gereden door Arabieren en dus ook gewoon de weg op gaan tijdens sjabbat. Het nadeel van de Sherut is dat dit gedeelde busjes zijn. Ze gaan dus pas weg als deze vol zit. Hierdoor kan het dus zomaar zijn dat je een flinke tijd zit te wachten voordat je op pad gaat. Als je haast hebt, kun je beter voor een gewone taxi kiezen. Deze is uiteraard wel een stuk duurder dan de Sherut.

Lopen

In de oude binnenstad van Jeruzalem is alles prima te belopen. Wij verbleven op zo’n 20 minuten wandelen van de stadsmuren waardoor we geen vervoer nodig hadden om er te komen. Ik zou je aanraden om, als je inderdaad tijdens sjabbat in Jeruzalem bent, voor een accommodatie te kiezen op loopafstand van de bezienswaardigheden. Dit scheelt een hoop extra lopen.

Fietsen

Wil je de stad verder verkennen of verblijf je wel in een hotel of appartement dat niet op loopafstand van de oude stad ligt? Dan is de fiets een goede optie. In Israël wordt veel gefietst en er zijn dan ook genoeg verhuurbedrijven in Jeruzalem te vinden. Parkeer je fiets buiten de stadsmuren en ga te voet verder op ontdekkingstocht.

Wat te doen tijdens sjabbat in Jeruzalem

De meeste winkels en restaurants in Jeruzalem zijn dicht tijdens sjabbat, maar dat betekent natuurlijk niet dat je niks kunt ondernemen. Sterker nog, ik denk dat sjabbat het uitgelezen moment is om het oude centrum te verkennen. Driekwart van dit deel van de stad is namelijk Arabisch, wat betekent dat hier wél alles gewoon open is. Let op: de klaagmuur mag je tijdens sjabbat niet fotograferen. Ook de Tempelberg is niet te bezoeken in deze periode.

Boek een stadstour door de oude binnenstad

Ik vond het ideaal om tijdens sjabbat een stadstour te doen door het oude Jeruzalem. De binnenstad is slechts één vierkante kilometer groot, maar er is zó bizar veel gebeurd en over te vertellen, wat mij betreft mis je toch wel wat als je er niet met een gids op uit gaat. Mijn tour regelde ik via GetYourGuide en de gids was werkelijk fantastisch. De tour zou eigenlijk 4 uur duren, maar uiteindelijk zijn we zo’n 6 uur bezig geweest. De indrukwekkende verhalen, de historische locaties en de mensen, het was allemaal even interessant. Zeker een aanrader als je tijdens sjabbat in Jeruzalem bent (en daar buiten eigenlijk ook).

Boek hier zelf een stadstour door de Heilige Stad

Beklim de Olijfberg voor het uitzicht

Vanaf de Olijfberg heb je een fantastisch uitzicht over de stad en je kunt deze beklimming ten alle tijden maken. De naam Olijfberg klinkt trouwens wel steiler dan dat het is hoor. Wij stonden binnen 10 minuten klimmen bij de Domius Flevit kerk, een punt vanaf waar je uitzicht vrijwel hetzelfde is als vanaf de top. Er zijn hier amper andere toeristen te bekennen terwijl het bovenop de ‘berg’ een stuk drukker was. Ik zou je dus, zeker op een warme dag, aanraden om naar dit punt te wandelen en vanaf hier van het uitzicht te genieten.

Ga op excursie buiten de stad

Uiteraard is het ook op een optie om de stad uit te gaan tijdens sjabbat. Er worden allerlei dagtours aangeboden die ook gewoon met sjabbat doorgaan. Zo heb ik getwijfeld over een tour waarbij je de woestijn inrijdt om vanaf de oude ruïnes van Masada de zonsopkomst te bekijken. Uiteindelijk koos ik ervoor om in Jeruzalem te blijven, omdat ik anders echt niets van deze stad zou zien. Als ik meer tijd te besteden had gehad, was ik zeker voor een dagtour buiten Jeruzalem gegaan!

Bekijk hier de tour naar Masada, Ein Gedi en de Dode Zee

Jeruzalem is sowieso een bijzondere bestemming, maar tijdens sjabbat krijgt het wat mij betreft helemaal iets speciaals. Het weinige verkeer en de rust zorgen voor een speciale sfeer die zich niet goed in woorden laat vatten. Laat je in ieder geval niet afschrikken door sjabbat, het valt allemaal reuze mee zolang je het maar een beetje plant van tevoren.